معرفی:
ظهور خاندان علی اکبر فراهانی در تهران
خاندان علی اکبر فراهانی جزو سرآمدان در نوازندگی تار بودند. پدر خانواده فراهانی علی اکبر خان فراهانی بود که فراهان را به مقصد تهران ترک کرد و تا پایان عمر در تهران ساکن بود. علی اکبر خان فراهانی دو پسر داشت که هر کدام سرمنشا، تحولات بزرگی در نوازندگی تار و سه تار بودند. میرزا عبدالله و میرزا حسینقلی فرزندان علی اکبر خان فراهانی بودند. از ایشان نیز سه نوازنده بزرگ در تار و سه تار باقی ماندند که علی اکبر خان شهنازی و عبدالحسین شهنازی ، فرزند میرزا حسینقلی و احمد عبادی ، فرزند میرزا عبدالله بودند.
علی اکبر فراهانی در سال 1336 در فراهان متولد شد و پس از مدتی به تهران آمده و نوازنده دربار ناصرالدین شاه شد. داریوش پیرنیاکان که شاگرد علی اکبر خان شهنازی ، نوه علی اکبر فراهانی ، بود ، معتقد است که علی اکبر فراهانی توسط امیر کبیر به تهران آمده و به ناصر الدین شاه معرفی شد. داستان هر چه باشد ، علی اکبر فراهانی ، برادرش آقا غلامحسین فراهانی و فرزندانش ، تحول بزرگی را در موسیقی سنتی ایرانی و نگاه جامعه به موسیقی ایجاد کردند. علی اکبر فراهانی با دانش بسیار گسترده خود در موسیقی و تربیت میرزا عبدالله و میرزا حسینقلی منشاء به وجود آمدن ردیف موسیقی سنتی شد و ردیف میرزا عبدالله و ردیف میرزا حسینقلی هنوز معتبرترین ردیف های ارائه شده در موسیقی ایرانی در رشته نوازندگی تار و سه تارهستند.
تحول در موسیقی ایرانی در تهران
دو حرکت بزرگ توسط خاندان فراهانی و کلنل وزیری مسیر موسیقی ایرانی را در تهران متحول کرد.
با ورود خاندان فراهانی به تهران و تربیت شاگردان بسیار زبده در نوازندگی نگرش دربار و مردم نسبت به موسیقی اندک اندک شروع به تغییر کرد. خاندان فراهانی شاگردان نخبه بسیار زیادی را در زمینه موسیقی ایرانی تربیت کردند که هر کدام از آن ها جزو مفاخر بزرگ موسیقی در زمان خود بودند. تقریبا تمامی نوازندگان بزرگ تار پس از ورود خاندان فراهانی به تهران ، به نوعی جزو شاگردان خاندان فراهانی بودند. این مسیر با حضور دیگر نوازندگان بزرگ دوران قاجار در تهران تداوم یافت و تهران را به منشاء تحول موسیقی تبدیل کرد.
تحول بعدی در موسیقی مربوط به حرکت کلنل وزیری و موسیقیدانانی بود که به سبک موسیقی غربی علاقه داشتند. کلنل وزیری که در تهران آموزش تار دیده بود ، جهت تکمیل معلومات خود به پاریس رفت و پس از تکمیل آموزش موسیقی غربی به تهران بازگشت و مدرسه عالی موسیقی را در تهران راه اندازی کرد. کلنل وزیری در مدرسه عالی موسیقی شاگردانی را تربیت کرد که هر کدام از آنها جزو بزرگترین آهنگسازان و نوازندگان معاصر شدند. هنرستان عالی موسیقی اقدام به برگزاری کنسرت هایی در تهران کرد که این کنسرت ها توانست نگرش مردم را نسبت به هنر موسیقی تغییر داده و حرکتی که در تهران به وجود آمده بود ، بعدها در کل کشور تداوم یافت.
اجرای موسیقی در رادیو تهران
در سال 1319 اولین ایستگاه رادیویی در محل بی سیم در جاده قدیم شمیرانات نصب شد و پخش رادیویی در تهران آغاز به کار کرد. در ابتدا روزانه هشت ساعت برنامه رادیویی اجرا می شد که بیشتر مربوط به پخش اخبار و گزارشات خبری بود که بعدها این گزارشات اضافه شده و همچنین ساعات پخش رادیو ایران نیز اضافه شد. سالها وضع به این منوال گذشت تا رادیو ایران سر و شکلی گرفت و برنامه های رادیویی در ایران با موسیقی همراه شد.
اجرای موسیقی رادیویی در میدان توپخانه
میدان توپخانه بلندگوهایی را برای پخش برنامه های رادیو تهران داشت. زمان جنگ جهانی دوم بود. مردم روزها را در میدان توپخانه جمع می شدند تا سخنرانی هیتلر را گوش کنند و شبها می آمدند تا ساز و آواز هنرمندانی چون ادیب خوانساری ، روح انگیز ، تاج اصفهانی ، جلیل شهناز ، احمد عبادی ، همایون خرم، حسن کسایی ، بنان ، علی تجویدی و هنرمندان بزرگ زمان خود را بشنوند. دیگر نه خبری از عمله طرب بود و نه خبری از عمله طرب خاصه بود. رادیو تهران و کوشش های هنرمندان توانست قدر و منزلت هنر و موسیقی را به جامعه بازگرداند و مردم را تشنه شنیدن صدای ساز و آواز موسیقیدانان کند. نام هنرمندان جدید نیز دیگر در پستوی خانه ها نهان نبود و هیچ هنرمندی را نیز کسی کور و اخته نمی کرد. هنرمندان ایرانی همه در تهران گردهم آمده بودند تا برای هم وطنان خود موسیقی اجرا کنند. تاج و ادیب از اصفهان آمدند و اقبال آذر از قزوین به تهران آمدند و برنامه های موسیقی رادیو تهران سر وشکلی به خود گرفته بود.
برنامه گلها در رادیو
برنامه گلها اوج برنامه های رادیو تهران در مورد موسیقی بود. مرحوم داود پیرنیا اقدام به تولید برنامه هایی مدون در رادیو تهران به نام گلها کرد. مدیریت داود پیرنیا توانست موسیقی را به خانه های تمام مردم تهران و حتی ایران کشانده و هنرمندان بسیاری بودند که با مدیریت پیرنیا در برنامه گلها ماندگارترین آثار تاریخ موسیقی ایران را ضبط و اجرا کردند. در یازده سالی که داود پیرنیا برنامه های گلها را مدیریت می کرد مجموعه ای بی نظیر از اجرای هنرمندان ایرانی در پنج عنوان برنامه به نام های گلهای جاویدان ، گلهای رنگارنگ ، یک شاخه گل ، برگ سبز و گلهای صحرایی ضبط گردید. این مجموعه بی نظیر را بهترین هنرمندان کشور ساختند. لیست هنرمندان برنامه های گلها بسیار طویل است اما می توان به بخشی از این نام های بزرگ اشاره کرد.